Diyabet; vücutta insülin hormonunun üretilememesi veya kullanılamaması sonucu kan şekerinin yükselmesi şeklinde seyreden hayat boyu devam eden bir hastalıktır.
Türkiye’de 20-79 yaş aralığında yaklaşık 7 milyon diyabet hastası olduğunu ve bu rakamın toplam yetişkin nüfusun yaklaşık %15’ine denk geldiğini göstermektedir.
Birçok ülkede ölüme neden olan hastalıklar içinde beşinci sırada yer almaktadır. Düzensiz seyreden kan şekeri varlığında diyabet yaşam süresini 5-10 yıl arasında kısaltmaktadır.
Tip 2 Diyabet İçin Ana Risk Faktörleri
• Obezite / fazla kilolu olmak
• Sağlıksız beslenme
• Hareketsiz yaşam
• Yüksek tansiyon
• Aile öyküsü / genetik faktörler
• Stres
Diyabetli bireylerin hastalığı kabullenmesi ve bilinçlenerek bu hastalık ile yaşamayı öğrenmesi önemlidir. Tedavi planında;
– Diyet
– Egzersiz
– Beslenme ve diyabet eğitimi (doktor, diyetisyen ve diyabet hemşiresi tarafından )
– İlaç, gerekirse de insülin tedavisi bulunmaktadır.
Kontrolsüz kan şekeri olan diyabetli bireyde ; göz problemleri, sinir hasarları, kalp- damar hastalıkları, böbrek hasarları, yaraların geç iyileşmesi, ayak yaraları gibi komplikasyanlar ortaya çıkabilmektedir.
Diyet Tedavisinde ;
Beslenmeyi planlarken amaç ; kan şekerinin fazla yükselmesini ( hiperglisemi ) ve düşmesini ( hipoglisemi ) önlemek ve komplikasyon riskini en aza indirmektir.
– Öğün aralarını çok açmayın ki kan şekeriniz çok düşmesin. 3-4 saatte bir beslenmeye dikkat edin. olan öğünler arasında ara öğün yapmak iyi bir seçenek olur.
– Kan şekerinizin ani yükselmesini önlemek adına glisemik indeksi ( kan şekerini yükseltme hızı ) yüksek olan besinleri sık tüketmemeye çalışın. Örneğin : beyaz un ile yapılmış ekmek, poğaça ve kek gibi hamur işleri, tatlılar, çay şekeri, meyve suları ve şekerli tüm içecekler, şeker içeriği yüksek meyveler ( kuru meyveler, incir, üzüm, muz…)
– İşlem görmemiş kompleks karbonhidratları tercih edin. Karbonhidrat ihtiyacınızı tam buğday / çavdar ekmeğinden, bulgurdan, karabuğdaydan (greçka ), az yağlı hafif çorbalardan karşılayabilirsiniz.
– Özellikle beta glukan gibi çözünür posa türevlerinin ( arpa ve yulaf ) diyabetik bireylerde tokluk kan şekerinde düşüşe neden olduğu ve insülin duyarlılığını arttırdığı bilinmektedir.
– Bol miktarda çözünür posa içeren Psyllim bitkisinin, bu özelliğinden dolayı tokluk kan şekerini %15-20 oranında düşürdüğü görülmüştür.
– Goji berry ( kurt üzümü), maş fasulyesi, karabuğday, çiya tohumu gibi fonksiyonel besinler diyabetik kontrolü kolaylaştırma özelliklerinden dolayı beslenmeye eklenebilir.
– Baharatlardan; tarçın ve zerdeçalı kullanmak kan şekeri kontrolünü kolaylaştırabilir.
Besin takviyesi almadan önce doktor ve diyetisyeninize başvurunuz. İnsülin kullanan diyabetik bireylerin bu eğitimi veren bir diyetisyenden mutlaka bir karbonhidrat sayımı etiğimi alması ve kan şekerini düşüren bitkisel takviyelerden uzak durması gerekmektedir.
Hipolisemi (Kan şekeri düzeyinin 50 mg/dl veya altına düşmesi ) insülin kullanan diyabetik bireylerde çok daha sık görülmektedir. Hipoglisemi hayatı tehdit eden önemli bir durumdur.
Hipoglisemi nedenleri :
• Gereğinden fazla insülin veya oral antidiyabetik kullanmak,
• Yemekleri ve ara öğünleri düzensiz saatlerde yemek
• Öğünlerde gereksinimden az karbonhidrat almak
• İlaçları yanlış zamanda kullanmak,
• Her zamankinden fazla egzersiz yapmak,
• İnsülin enjeksiyonlarının yerini değiştirmek,
• Sindirim güçlüğü, mide boşalmasının gecikmesi,
• Soğuk/ılık ortamdan çok sıcak ortama geçmek.
Dengeli ve yeterli beslenerek, yeterli egzersiz yaparak yaşam kalitenizi arttırmak sizin elinizde.
Sağlıkla kalın.
Diyetisyen Ahsen Name KANLI
Diyetfiz
